Thế nào là hành vi cho vay nặng lãi ? Tội cho vay nặng lãi chịu trách nhiệm như thế nào ?

Tín dụng đen, cho vay nặng lãi, gây rối trật tự an ninh xã hội, gia tăng bạo lực, uy hiếp, dùng vũ lực, cưỡng đoạt, chiếm đoạt tài sản của người dân, người đi vay hay người thân trong gia đình của người đi vay. Các khoản cho vay lãi suất cao, thu lợi bất chính ảnh hưởng đến tình hình tài chính của nhiều người. Khi số tiền lãi và thời gian nợ quá lớn, cộng dồn làm người vay không thể trả dẫn đến nhiều gia đình phải chịu cảnh tan cửa, nát nhà và tệ hơn nữa chính là mất đi người thân.

Hiện nay, tình trạng cho vay nặng lãi đang diễn biến rất phức tạp, tinh vi, có tổ chức và nhiều hoạt động nguy hiểm dưới dạng xã hội đen, thậm chí sẵn sàng xử lý bằng vũ lực, đe dọa, bắt cóc.

Để quản lý hiệu quả hoạt động cho vay cũng như đảm bảo tính minh bạch; hợp lý về lãi suất và khả năng trả của bên vay; Bộ luật dân sự đã quy định rất rõ ràng về mức lãi suất đối với bên cho vay không phải là tổ chức tín dụng. Căn cứ theo khoản 1 Điều 468 Bộ luật Dân sự 2015 quy định:

• Lãi suất vay do các bên thỏa thuận.
• Trường hợp các bên có thỏa thuận về lãi suất thì lãi suất theo thỏa thuận không được vượt quá 20%/năm của khoản tiền vay; trừ trường hợp luật khác có liên quan quy định khác. Căn cứ tình hình thực tế và theo đề xuất của Chính phủ; Ủy ban thường vụ Quốc hội quyết định điều chỉnh mức lãi suất nói trên và báo cáo Quốc hội tại kỳ họp gần nhất.
• Trường hợp lãi suất theo thỏa thuận vượt quá lãi suất giới hạn được quy định tại khoản này thì mức lãi suất vượt quá không có hiệu lực.

Như vậy, pháp luật đã giới hạn Lãi suất cho vay không được vượt quá 20%/năm (tức 1,67%/tháng) của khoản tiền vay. Việc cho vay vượt quá lãi suất giới hạn là vi phạm pháp luật có thể coi là hành vi cho vay nặng lãi. Bên cạnh đó, tuỳ mức độ của hành vi cho vay lãi suất cao để có thể xem xét chế tài áp dụng phù hợp.

Xử phạt vi phạm hành chính hành vi cho vay nặng lãi

Căn cứ điểm d khoản 3 Điều 11 Nghị định 167/2013 quy định: Cho vay tiền có cầm cố tài sản; nhưng lãi suất cho vay vượt quá 150% lãi suất cơ bản do Ngân hàng nhà nước Việt Nam công bố tại thời điểm cho vay. Mức phạt tiền từ 5.000.000 đồng đến 15.000.000 đồng.

Theo Điều 1 Quyết định 2868/QĐ-NHNN về lãi suất cơ bản đồng Việt Nam là 9%/năm.

Như vậy, theo quy định trên, nếu cho vay với lãi suất trên 13,5%/năm (tức 1,125%/tháng) nhưng chưa đến mức phải xử lý hình sự thì bị phạt vi phạm hành chính.

Tội cho vay nặng lãi theo quy định của Bộ luật Hình sự

Điều 201 Bộ luật Hình sự 2015, sửa đổi bổ sung năm 2017 quy định:

1. Người nào trong giao dịch dân sự mà cho vay với lãi suất gấp 05 lần trở lên của mức lãi suất cao nhất quy định trong Bộ luật dân sự, thu lợi bất chính từ 30 triệu đồng trở lên hoặc đã bị xử phạt vi phạm hành chính về hành vi này hoặc đã bị kết án về tội này; chưa được xóa án tích mà còn vi phạm thì bị phạt tiền từ 50.000.000 đồng đến 200.000.000 đồng hoặc phạt cải tạo không giam giữ đến 03 năm.
2. Phạm tội mà thu lợi bất chính từ 100.000.000 đồng trở lên; thì bị phạt tiền từ 200.000.000 đồng đến 1.000.000.000 đồng hoặc phạt tù từ 06 tháng đến 03 năm.
3. Người phạm tội còn có thể bị phạt tiền từ 30.000.000 đồng đến 100.000.000 đồng; cấm đảm nhiệm chức vụ, cấm hành nghề hoặc làm công việc nhất định từ 01 năm đến 05 năm.

Như vậy, việc cho vay nặng lãi sẽ bị truy cứu trách nhiệm hình sự khi thỏa hai dấu hiệu:

Một là, lãi suất cho vay cao hơn mức lãi suất cao nhất mà pháp luật quy định từ 05 (năm) lần trở lên. Theo quy định của khoản 1 Điều 468 Bộ Luật Dân sự 2015 về lãi suất thì lãi suất vay do các bên thỏa thuận không được vượt quá 20%/năm; tương ứng với 1,67%/tháng. Nếu bên cho vay cho vay với mức lãi suất 8,35%/tháng thì đã vượt quá 5 lần mức lãi suất cơ bản pháp luật cho phép.

Hai là,  thu lợi bất chính từ 30.000.000 đồng trở lên

Liên hệ Luật sư  AN NAM VIỆT LUẬT

• Điện thoại: 0832 85 39 39
• Email: annamvietluat@gmail.com
• Website:annamvietluat.vn
• Văn phòng: Tầng 9 Tháp 8 Toà nhà The Sun Avenue, số 28 Mai Chí Thọ, phường An Phú, Tp. Thủ Đức, Tp. HCM.

Trân trọng !